[ { "text": " Bạn có muốn làm một thử nghiệm vui với chúng tôi ngay bây giờ không? Hãy vương rộng hai cánh tay của bạn, tạo thành một đường thẳng.", "start": 1.482, "end": 9.43 }, { "text": " Cố gắng vườn dài hết sức có thể bạn ra, nếu chiều dài sải tay của bạn tượng trưng cho lịch sự trái đất.", "start": 9.599, "end": 16.619 }, { "text": " Vậy lịch sử loài người sẽ tính từ đâu tới đâu trên đó? Nếu bạn nghĩ.", "start": 17.058, "end": 23.622 }, { "text": " Nó dài bằng một cánh tay, khủy tay hay bàn tay thì bạn đã nhầm to.", "start": 23.909, "end": 29.427 }, { "text": " đáng kinh ngạc là lịch sử loài người chỉ chiếm một đoạn ngắn trong chiều dài lịch sử trái đất.", "start": 30.76, "end": 36.43 }, { "text": " Nó nhỏ tới mức cần phải soi bằng kính hiện vi mới thấy được.", "start": 37.021, "end": 41.071 }, { "text": " loài người mới tồn tại trên trái đất một khoảng thời gian tương đối ngắn. Thế nhưng chúng ta thực sự đã tiến rất xa.", "start": 42.37, "end": 49.812 }, { "text": " Con người đã trải qua những bước đi nào để trở thành kẻ thống trị hành tinh? Trong lực sử loài người", "start": 50.352, "end": 57.237 }, { "text": " tác giả Yuvo Noah Harari sẽ điểm lại những cột mốc đưa con người tới vị trí ngày nay.", "start": 57.743, "end": 63.869 }, { "text": " bạn sẽ được tìm hiểu về từng yếu tố trong lịch sử, từ ngôn ngữ, tiền tệ, cho tới khoa học.", "start": 64.527, "end": 71.227 }, { "text": " những thứ tạo nên con người chúng ta.", "start": 71.513, "end": 73.842 }, { "text": " Mời bạn cùng Phonos điểm qua 3 nội dung chính trong cuốn sách Lực Sử Loài Người.", "start": 75.226, "end": 80.828 }, { "text": " Nội dung thứ nhất, nhờ tư duy người cổ đại phát minh ra ngôn ngữ, cải tiến đồng nghiệp.", "start": 84.642, "end": 90.447 }, { "text": " Người tinh khôn Homo sapiens vượt trội hơn hẳn những loại linh trưởng khác trên trái đất.", "start": 92.354, "end": 97.973 }, { "text": " nhờ sở hữu một vài lợi thế khác biệt, đặc biệt là sự khác biệt trong cấu trúc não bộ.", "start": 97.973, "end": 104.2 }, { "text": " Những thay đổi khác biệt này, bắt đầu cùng với cuộc cách mạng nhận thức, diễn ra vào khoảng 70.000 năm trước.", "start": 105.01, "end": 111.355 }, { "text": " Đây là thời điểm sự tiến hóa về trí não tăng đột biến, khiến tổ tiên nguyên thủy của chúng ta bỏ xa những loại khác.", "start": 112.283, "end": 119.877 }, { "text": " Với bộ não cấp tiến hơn, người tinh khôn có thể hoạt động, sinh sống tốt hơn các bộ linh trường khác.", "start": 120.569, "end": 126.458 }, { "text": " Họ hình thành các cộng đồng, phát triển công cụ săn bắn và xây dựng mạng lưới thương mại đơn giản.", "start": 127.032, "end": 133.208 }, { "text": " Những điều đó khiến việc sinh tồn trở nên dễ dàng hơn.", "start": 133.968, "end": 137.562 }, { "text": " Khi khả năng giao tiếp tăng lên, dân số cũng tăng theo.", "start": 138.49, "end": 142.169 }, { "text": " Ngôn ngữ tách biệt loài người với các động vật khác vì nó cho phép chúng ta truyền thông tin đi một cách tùy thích, thoải mái.", "start": 142.304, "end": 150.303 }, { "text": " Người cổ đại sử dụng ngôn ngữ để chia sẻ kinh nghiệm tránh giả thú và kiếm thức ăn.", "start": 150.303, "end": 156.023 }, { "text": " bởi vì con người có thể linh hoạt kết hợp với nhau thành một xã hội.", "start": 156.614, "end": 161.508 }, { "text": " nên các ý tưởng được lan truyền và tạo cơ hội cho quá trình phát triển.", "start": 161.744, "end": 166.25 }, { "text": " không lâu sau, của cách mạng nông nghiệp đem lại cho loại người một lợi thế lớn khác.", "start": 167.954, "end": 172.763 }, { "text": " thay vì sử dụng phương thức kiếm ăn cũ, sàng bắt và hái lượm.", "start": 173.557, "end": 177.826 }, { "text": " con người đã cải thiện đáng kể tình trạng của mình nhờ vào trang nuôi và trồng trọ.", "start": 178.4, "end": 183.648 }, { "text": " phương thức kiểm ăn mới, mặc dù bắt đầu khá chậm, nhưng hiệu quả hơn nhiều so với phương pháp cũ.", "start": 184.07, "end": 190.853 }, { "text": " đồng thời còn giúp gia tăng dân số.", "start": 191.444, "end": 193.925 }, { "text": " Mọi thứ tiến triển nhưng nảy sinh một vấn đề, để giải quyết những nhu cầu của cộng đồng dân cư.", "start": 194.735, "end": 200.675 }, { "text": " đòi hỏi con người phải tạo ra nhiều thành tựu hơn.", "start": 200.675, "end": 204.083 }, { "text": " Nội dung thứ hai. Thương mại chỉ phát triển khi phát minh ra tiện tệ và chịu viết.", "start": 207.847, "end": 213.297 }, { "text": " của cách mạng nông nghiệp cho phép con người tối ưu hóa thời gian và năng lượng làm việc.", "start": 214.934, "end": 219.642 }, { "text": " Điều này có nghĩa là tổ tiên chúng ta có thể bắt đầu làm những công việc khác như dệch vải hay rèn kim loại.", "start": 220.3, "end": 227.708 }, { "text": " Tiếp đó, những người làm các nghề thủ công khác có thể đem sản phẩm họ làm ra trao đổi lấy thức ăn từ người nông dân.", "start": 228.518, "end": 235.977 }, { "text": " Hệ thống đổi chác này là một ý tưởng hay, nhưng nó nhanh chóng trở nên kém hiệu quả.", "start": 236.99, "end": 242.643 }, { "text": " Hãy tưởng tượng bạn là một thợ đèn sống vào thời điểm đó. Bạn làm ra sản phẩm giao và kiếm để đổi lấy thực phẩm.", "start": 243.942, "end": 251.587 }, { "text": " ví dụ như thịt heo. Giao dịch này có vẻ rất dễ thực hiện.", "start": 251.587, "end": 256.548 }, { "text": " Thế nhưng nếu người nông dân nuôi heo đã có dao rồi thì sao?", "start": 256.548, "end": 260.429 }, { "text": " hoặc anh ta hết thịt heo và hứa chừng nào có sẽ để phận cho bạn. Nhưng làm sao bạn biết anh ta sẽ giữ lời?", "start": 261.357, "end": 268.765 }, { "text": " Có thể dễ dàng thấy, chữ viết và tiền tệ sẽ giúp bạn giải quyết tình huống này.", "start": 270.065, "end": 274.908 }, { "text": " Cùng với việc giao dịch giữa bạn và người nông dân, bạn có thể đảm bảo rằng anh ta sẽ giữ lời hứa để phân thịt lợn cho bạn.", "start": 276.14, "end": 283.987 }, { "text": " Và nếu anh ta không có nhu cầu đổi sản phẩm bạn có, bạn có thể bán con dao của mình lấy tiền để thực hiện giao dịch.", "start": 284.408, "end": 291.462 }, { "text": " Từ đây, sự tiến bộ bắt đầu diễn ra nhanh chóng. Luật pháp sớm được ban hành, điều chỉnh mọi thứ đảm bảo an toàn.", "start": 292.677, "end": 300.237 }, { "text": " nhờ có chữ viết, các nền kinh tế và chính phủ có cơ hội hình thành và phát triển.", "start": 300.743, "end": 306.059 }, { "text": " xã hội bắt đầu trở nên phộng thịnh, và tiếp theo là sự xuất hiện của khoa học.", "start": 306.059, "end": 311.813 }, { "text": " Nội dung thứ 3. Kinh tế và tiến bộ khoa học đưa con người đến vị trí ngày nay.", "start": 315.543, "end": 320.892 }, { "text": " Khi tổ tiên chúng ta có phương thức hiệu quả tạo ra thức ăn, giao thương và chữ viết, họ bắt đầu tư duyên nhiều hơn.", "start": 322.782, "end": 330.19 }, { "text": " Điều này dẫn đến của cách mạng khoa học nhằm nâng cao đời sống.", "start": 330.832, "end": 334.831 }, { "text": " Thử nghiệm và thám hiểm trở thành những hoạt động phổ biến, cùng với những bước nhảy vọt trong lĩnh vực thiên văn, vật lý và y học.", "start": 335.388, "end": 343.387 }, { "text": " khiến cuộc sống tốt hơn một cách đáng kể. Có thể lấy tỷ lệ tử vong ở trẻ em làm ví dụ.", "start": 343.387, "end": 350.322 }, { "text": " Ngày nay, chúng ta có thể coi việc một đứa trẻ không chết yỉu là điều hiển nhiên. Nhưng trước đây thì không phải vậy.", "start": 350.93, "end": 358.473 }, { "text": " khi y hậu có lực.", "start": 359.182, "end": 359.975 } ]